კოლონიზაცია თანამედროვე კაპიტალისტური სისტემის ფუნდამენტური ატრიბუტია, რომელიც ერთი ქვეყნის მიერ (იმპერიის მიერ), სხვა ქვეყნ(ებ)ის და ხალხის ექსპლუატაციას მოიცავს. მეორე მსოფლიო ომის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშველოვანი თემა და დამახასიათებელი ასპექტი კოლონიალიზმი და შესაბამისად, ანტიკოლონიური ხასიათის ბრძოლები გახლდათ.
1930-იანი წლების მსოფლიომ იცოდა, რომ ნაცისტური გერმანიის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი აღმოსავლეთით ექსპანსია იყო. ამ მიზანზე ჰიტლერი „Mein Kampf-ში“ პირდაპირ საუბრობდა. ნაცისტური იმპერიის აღმოსავლეთით გავრცობას მატერიალური მიზეზები გააჩნდა – აღმოსავლეთ ევროპის ნაყოფიერი მიწისა და რესურსებს ათვისება. ამავდროულად, ეს იყო ფაშისტური იდეოლოგიური მისია, რომ არიული რასის ბატონობა დამკვიდრებულიყო „უმცროს“, „პრიმიტიულ“ სლავურ და სხვა რასებზე; ეს გეგმა მოიცავდა „პრიმიტიული“ რასების გადასახლებას, დამონებას, ან მთლიანად ანულირებას. ამ კონტექსტში, ნაცისტური მთავრობა ხშირად აპელირებდა უიდეო ბოლშევიზმის განადგურების აუცილებლობაზე და ბოლშევიკური მმართველობის განადგურებას პირდაპირ უკავშირებდა ებრაელების ლიკვიდაციის აუცილებლობას.
1941 წლის 22 ივნისის შეტევა, ზემოთ აღწერილი კოლონიზაციის გეგმის განხორციელება იყო. ამ პერიოდში, და ამ კონტექტში, საბჭოთა კავშირს განსაკუთრებით უთანაგრძნობდა კოლონიზებული ხალხი. სტალინგრადის ბრძოლის დროს, ჩემი ერთ-ერთი საყვარელი აფრო-ამერიკელი პოეტი, ლენგსტონ ჰიუზი წერდა, რომ საბჭოელი ხალხის მიერ ფაშისტების დამარცხებას მსოფლიო მნიშვენლობა ჰქონდა. ჰიუზი წითელი არმიის გამარჯვების მნიშვნელობას პირდაპირ უკავშირებდა საკუთარ სამშობლოში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, კუ კლუქს კლანზე და ფაშისტურ ელემენტებზე გამარჯვებას. შესაბამისად, საბჭოთა კავშირის მიერ ფაშისტი კოლონიზატორების დამარცხებას, გლობალური მნიშვნელობა გააჩნდა.
ლენგსტონ ჰიუზი (ფოტო)
აზიის ფრონტი
მეორე მსოფლიო ომი მართლაც გლობალური მოვლენა იყო და მსოფლიოს ყველა კუთხეში შესაბამისი გეოპოლიტიკური და სხვადასხვაგვარი სპეციფიკით მიმდინარეობდა. ჩვენთვის, ქართველებისთვის, ნაკლებად ცნობილია ამ ომის აზიის ფრონტი. აზიის ფრონტის გეოპოლიტიკური რეალობა ის იყო, რომ კონტინენტის ქვეყანათა უმეტესობა გახლდათ დასავლეთის კოლონია. ამ რეალობაში, იაპონიამ, აზიის ფაშისტურმა ძალამ, უკვე 1930-იანი წლებიდან ერთიანი სტრატეგია შეიმუშავა, რათა დასავლეთის კოლონიები თავისკენ გადმოებირებინა. იაპონიის იმპერია აქტიურად იყენებდა ანტიდასავლურ, ანტიკოლონიურ პროპაგანდას, სადაც აზიის ქვეყნებს მოუწოდებდა აღმოსავლეთ აზიის თანამშრომლობისა და კეთილდღეობის ფართო სივრცის შექმნას, სადაც ყველა ქვეყანა თანასწორი იქნებოდა. 1941 წლის ნოემბერში, იმპერიული იაპონიის მთავრობამ უკვე ოფიციალური ფართო აღმოსავლეთის სამინისტრო დაარსა. მიუხედავად იმისა, რომ იაპონიის იმპერია ნაცისტურ იდეოლოგიაზე იყო დაფუძნებული (ესე იგი, იაპონური რასის უპირატესობის აღიარებაზე), სტრატეგიული მიზეზების გამო, რასისტული მიდგომები ჩანაცვლებული იქნა აზიელი ხალხის რასობრივ თანასწორობაზე აქცენტირებით, რაც რიტორიკის დონეზე, იაპონიას ფუნდამენტურად განასხვავებდა დასავლეთისგან.
ომის დროს, როცა დასავლეთის ქვეყნები ევროპის ფრონტზე იყვნენ გადართულები, იაპონიამ იოლად შეძლო დასავლეთის კოლონიების დაპყრობა. ზოგ შემთხვევაში, დაპყრობა არც იყო საჭირო, რადგან დასავლეთის კოლონიებმა ღიად მიიღეს იაპონია. ზოგ ქვეყანაში მართლაც სჯეროდათ, რომ აზიური დამპყრობლური ძალა მეტ თანასწორობას და განვითარებას მოუტანდათ, ხოლო ზოგან მიაჩნდათ, რომ იაპონიის მიღება უბრალოდ პრაგმატული გეოპოლიტიკური შანსი იყო, რომელიც ევროპისგან თავის დასახსნელად უნდა გამოეყენებინათ (ამ უკანასკნელის კარგი მაგალითი ინდონეზიაა). უკვე 1943 წელს, იპონიის დაქვემდებარებაში იყო შემდეგი დასავლეთის კოლონიები: ინდოჩინეთი (საფრანგეთის კოლონია); ბირმა, ჰონგ-კონგი, მალაიზია, სინგაპური (ბრიტანეთის კოლონიები); ფილიპინები, გუამი (ამერიკის კოლონიები); ინდონეზია (ჰოლანდიის კოლონია); ახალი გვინეა (ავსტრალიის კოლონია); და სხვები.
თუმცა, იაპონიის მმართველობის ქვეშ მალევე გამოაშკარავდა, რომ აზიის იმპერიას დასავლეთის მსგავსი კოლონიური მიზნები და მიდგომები ჰქონდა, და რომ თანასწორობაზე აპელირება უბრალო პოლიტიკური ხრიკი იყო. შესაბამისად, ამ ქვეყნებში დაიწყო ადგილობრივი მობილიზება, რის შედეგადაც იაპონიას “ფართო აღმოსავლეთ აზიის” სივრცის დატოვება აიძულეს. 1945 წლის 2 სექტემბერს, იაპონიამ კაპიტულაცია გამოაცხადა მოკავშირეების წინაშე და მეორე მსოფლიო ომი ოფიციალურად დასრულდა. ამის შემდეგ, დასავლურმა ქვეყნებმა აქტიური მცდელობა დაიწყეს იმისათვის, რომ რესურსებით მდიდარი ყოფილი კოლონიები დაებრუნებინათ, რადგან ეს საუკეთესო შესაძლებლობა იყო ევროპის სწრაფი ეკონომიკური აღდგენისთვის. თუმცა, ომის დასრულების შემდეგ, ყოფილ კოლონიებში უკვე სრულად მომწიფდა ანტიკოლონიური ცნობიერება და შემართება, და ამ ქვეყნებში დაიწყო ფიზიკური ბრძოლები დასავლეთის რეკოლონიზაციის წინააღმდეგ. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი 30-40 წელი ანტიკოლონიური ბრძოლების ეპოქაა.
რომ შევაჯამოთ, მეორე მსოფლიო ომმა და ფაშიზმის დამარცხებამ, კოლონიზაციის მრავალსაუკუნოვან ისტორიაში ფუნდამენტური გარდატეხა მოახდინა. საბჭოთა კავშირის შეუპოვარი ბრძოლა ფაშისტური გერმანიის წინააღმდეგ ანტიკოლონიური ბრძოლა იყო და, შესაბამისად, შთააგონებდა და აძლიერებდა დედამიწის კოლონიზებულ ხალხს. აღმოსავლეთით, აზიის ფრონტზე, ანტიკოლონიური გამოღვიძება იმდენად რეალური და ხელჩასაჭიდი იყო, რომ ფაშისტური იაპონიის იმპერია ანტიდასავლურ, ანტიკოლონიურ პროპაგანდას პირდაპირ პოლიტიკურ სტრატეგიად იყენებდა აზიის ქვეყნების გადმობირებისთვის. ჩვენ უნდა ვაცნობიერებდეთ და ვაფასებდეთ, რომ ამ ომში, 1945 წელს, ადამიანების თავისუფლების (განთავისუფლების) პოტენციალის მქონე მხარემ გაიმარჯვა.
იაპონური ანტიდასავლური პროპაგანდის ნიმუში, რომელიც ასახავს ინდოელი ხალხის წაქეზებას (საომარი ბიძგის მიცემას) იაპონელების წინააღმდეგ. 1943 წელი. (წყარო)
იაპონური ანტიბრიტანული პროპაგანდის ნიმუში, 1941 წელი. (წყარო)
მეორე მსოფლიო ომის დასრულების დღეს, 1945 წლის 2 სექტემბერს, ჰო ჩი მინი ვიეტნამის დამოუკიდებლობას აცხადებს. ვიეტნამის ანტიკოლონიური ბრძოლა მომდევნო 30 წლის განმავლობაში გაგრძელდება. (წყარო)
ქეთი თადიაშვილი
საერთაშორისო განვითარების პოლიტიკის სპეციალისტი
ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და იგი შესაძლოა არ ასახავდეს “კავკასიური სახლის” ოფიციალურ პოზიციას.
